Wat is pétanque?
Pétanque is een gezellig spel dat vaak wordt gespeeld tijdens warme momenten met familie of vrienden. Je speelt met stalen ballen en een klein houten balletje, het butje (cochonnet).
Iedereen kan meedoen – beginners én gevorderden, recreatief of in competitie.
Het doel? Je boules dichter bij het butje plaatsen dan je tegenstander.
Wie als eerste 13 punten scoort, wint!
Voorbereiding op het pétanquespel
- Tête-à-tête (1 tegen 1):
Elke speler speelt met 3 pétanqueballen. - Doublette (2 tegen 2):
Elke speler speelt met 3 pétanqueballen. - Triplette (3 tegen 3):
Elke speler speelt met 2 pétanqueballen.
Het juiste terrein
De officiële afmetingen van een pétanqueterrein zijn 4 m breed en 15 m lang (soms 3 m × 12 m), met een ondergrond van grind, zand, klei...
Maar uiteindelijk maakt de ondergrond niet veel uit — het belangrijkste is om te spelen en samen plezier te maken.
Pétanque draait boven alles om gezelligheid en delen.
Of je nu in het park bent, op het dorpsplein, aan zee of in je eigen tuin: gooi het butje, schiet, leg… en geniet van het moment.
Want het beste terrein is simpelweg waar we samen spelen.
Het juiste team
Of je nu een fanatieke pétanquespeler bent of een doorgewinterde competitiespeler — met 100 % stalen boules en een butje van hardhout ben je klaar om stijlvol je tegenstanders te verslaan!
Zolang de sfeer goed is, komt alles goed!
Verloop van een pétanquepartij
-
![Begin met loten wie het spel start, een speler of een team.]()
Begin met loten wie het spel start, een speler of een team.
-
![Ben jij aan de beurt? Kies dan het beginpunt: teken of leg een cirkel van 50 cm doorsnee op de grond.]()
Ben jij aan de beurt? Kies dan het beginpunt: teken of leg een cirkel van 50 cm doorsnee op de grond.
-
![Elke speler moet in de cirkel blijven staan… tot de boule de grond heeft geraakt!]()
Elke speler moet in de cirkel blijven staan… tot de boule de grond heeft geraakt!
Op welke afstand gooi je het butje?
Let op! Je gooit het butje op een afstand tussen 6 en 10 m, en minstens 1 m van obstakels zoals muren of bomen.
Tirer of pointeren?
Volle focus! Jij gooit je eerste boule zo dicht mogelijk bij het butje.
Daarna stapt je tegenstander de cirkel in.
Gaat hij of zij de boule nauwkeurig pointeren om nog dichterbij te komen, of tireren om de jouwe weg te spelen?
En als je het butje raakt?
Tijdens een mène kan het gebeuren: iemand schiet het butje uit het speelveld.
En als je het butje te ver duwt… wat dan?
- Als er geen boules meer in het spel liggen, of beide teams nog boules in de hand hebben, is de mène ongeldig.
- Maar als slechts één team nog boules over heeft, scoort dat team evenveel punten als het aantal boules dat het nog moet spelen.
In pétanque kan alles veranderen met één goed (of ongelukkig) geplaatst schot!
Wie is aan de beurt?
Na elke worp wordt elk millimetertje rond het butje belangrijk:
De boule die het dichtstbij ligt “heeft het punt” en leidt het spel.
Daarna is het aan de speler of het team dat het punt niet heeft om te gooien. Ze blijven spelen tot ze het punt terugpakken.
Geen boules meer over?
Dan mag het andere team al hun overgebleven boules spelen.
Ze hebben vrij spel om zoveel mogelijk punten te scoren…
Als alle boules gespeeld zijn: einde van de mène!
Puntentelling bij pétanque
Aan het einde van elke mène is het tijd om de punten te tellen!
Het team waarvan de boule het dichtst bij het butje ligt, scoort.
Daarna tel je alle boules van dat team die dichterbij liggen dan de dichtstbijzijnde boule van de tegenpartij.
Dat totaal is het aantal punten dat dat team wint in die mène.
Voor de volgende mène gooit een speler van het winnende team het butje vanaf de plek waar het lag aan het einde van de vorige ronde.
Het spel gaat zo door, ronde na ronde, tot een team 13 punten bereikt.
Dan is de partij voorbij… en de overwinning binnen!
Fanny krijgen bij pétanque
Een echte pétanque-traditie!
Als een team met 0 tegen 13 verliest, heeft het “Fanny gekregen”.
De verliezers moeten dan “Fanny kussen” – meestal de blote billen van een beeldje of afbeelding van een vrouw!
Een speels en vrolijk ritueel dat bij de charme van het spel hoort.
Regels van het Provençaalse spel*
Liever Provençaalse pétanque (ook wel boule provençale)?
Je speelt met dezelfde boules, maar er zijn 3 belangrijke verschillen met gewone pétanque:
- Officiële terreinmaten: minimaal 4 m breed × 24 m lang.
- Afstand cirkel / butje: tussen 12 en 20 m, afhankelijk van de spelerscategorie.
- Techniek: om te pointeren neem je 1 stap uit de cirkel; om te tireren, zijn het er 3.
Volgens het reglement van het Provençaalse spel FFPJP 2017, van kracht sinds 2018.
